Trigreppel (het water)

Met de naam Trigreppel wordt zowel de straat, als het water bedoeld. De straat werd eerder ook wel Willemskaai/Willemskade genoemd.

Toen rond 1900 het water de Trigreppel werd uitgebaggerd, bracht men de bagger op een stuk land ernaast, dat eigendom was van Willem Johannes Koopmans. Die verkocht het opgehoogde land in twee percelen voor de bouw van huizen langs het water. De Naamgevingscommissie was in 1955 verstandiger en noemde de straat naar het water: De Trigreppel. (Koopmans kreeg ergens anders in Akkrum een straat naar zich vernoemd) (Uit Toponomy fan Akkrum en Nes van Merten Bakker. 1982)

Boven: Plattegrond van het water de Trigreppel (met zijtak de ‘Nije haven’). Blauw is het watertje de Trigreppel. Boven: Rood is de straat de Trigreppel. (@ 2022).

De Trigreppel heeft bij het ontstaan van het dorp en belangrijke rol gespeeld. Waar hij zijn beginpunt heeft is niet duidelijk, maar op de Schotanusatlas komt hij uit een opvaart bij de Sitadel, oostelijk van Akkrum. Daar heeft indertijd een molen gestaan die het water uit de buurt de Trigreppel maalde. De Trigreppel liep zuidelijk van Akkrum en kwam uit in de Meinesleat, die daar eigenlijk een verlengstuk van is. Tussen de Boarn en de Trigreppel liep de Slachte en daar ontstonden de eerste nederzettingen, waar later het dorp uit groeide. De brede Kerkterp kwam met het voeteneind aan de Trigreppel te liggen, en zo zat Akkrum, zou men kunnen zeggen, geheel ingeklemd tussen beide stromen. De naam heeft vaak verwarring gegeven. In alle stukken, koopbrieven en het Floreenkohier is altijd sprake geweest van de “Trigreppel”. Toen Willem Jehannes Koopmans een boekje met voordrachten en rijmstukken uitgaf, kreeg dat de titel Oan de âlde Trijegreppel, een dichterlijke verfriesing dus van de “Driegreppel”. Santema heeft in de Heerenveense Koerier van 15 dec. 1951 uitgelegd, dat het waterwoord “Ie” in de naam zit. Met de prepositie “ter” (=oan de) foàr Iegreppel werd Triegreppel vervormd naar Trigreppel. In 1955 heeft de naamgevingskommissie van de Fryske Akademy aan de gemeente voorgesteld om de Willemskade, die naast de vaart lag, de naam van de Trigreppel te geven. Dat is toen aangenomen, al zijn er Akkrumers die maar slecht aan die naam kunnen wennen. Spahr van der Hoek meent in “drei” voor draai, ombocht ook een aanwijzing te zien voor het ontstaan van de naam “De Trigreppel”. (Uit Toponomy fan Akkrum en Nes van Merten Bakker. 1982).

Wat was de oorsprong van de oude Trigreppel? Die liep van de oostkant van de Polsleat verder, bijna tot aan het spoor en boog daar om naar het zuiden. Dat stuk had van ouds de waterverbinding gevormd van de Huygis-Galama stins die daar tot in de 17e eeuw heeft gestaan. Het stuk van de Galamaleane tot de Feansterdyk was 1951 al dichtgemaakt voor de aanleg voor de bredere Kanadeeske strjitte. Het deel langs de Galamaleane dat der nog was, is in de jaren 60 gedempt. Het vervuilde gedeelte tussen Polsleat en Feansterdyk ging om 1970 dicht en is thans de ontsluiting van de parkerruimtes. Aan de ene kant waren de achtererven van de bebouwing van de Buorren, aan de zuidkant de tuin van Evert Schouwstra. Later garages. (1975).

Boven: Een kaartje uit 1920 met links onder de Trigreppel.

Foto’s boven: Trigreppel 25 april 1973.

Trigreppel Dempen ?

Boven: Het rode gedeelte zou moeten worden gedempt, gelukkig is het niet doorgevoerd.

Akkrumer Jan Calsbeek kaam op 23 maaje 1953 yn Akkrum te wenjen. Hy kaam mei syn gesin yn in wenarke út Snakkerbuorren nei de Trigreppel ta om yn Akkrum syn brea te fertsjinjen by de gemeente Utingeradiel.

     JC:  ”De Trigreppel foldie ús tige, ik wie dan ek ferwûndere, dat ik de opdracht krige om in plan te meitsjen foar it dimpen fan dit wetter fan efter Welgelegen oant de Polsleat ta. Opdracht fan boargemaster Thalen, sei myn baas. Ik woe der net oan, mar soks moast ik dat dan sels mar oan de boargemaster fertelle. No, dat die ik, en ik wiisde op it ûntbrekken fan it nut en fan opbringsten om de kosten te dekken en it ferlies fan it moaie doarpsgesicht. Middeis, wylst wy sieten te iten fytse de boargemaster by ús del en letter ûntbea er my op syn buro. De opdracht waard ynlutsen, ik krige gelyk. Dat bepaalde wol mei myn posysje”.

  Onderstaand de “Trigreppel” die ooit doorliep naar de Feansterdyk . . .

  . . . en nog verder naar de Kanadeeske strjitte.

Boven: Een platte grond met daarop de Trigreppel (onder) vanaf de Polsleat richting het oosten. (Jaar onbekend).

Boven: Trigreppel in vogelvlucht. Ca.1939.

Boven: Artikel uit Fan Fryske Groun © 1933.

Boven en onder: Een variatie aan beelden van de Trigreppel.

Foto boven: Om ‘e toer grenst aan de Trigreppel.         Rechts boven foto © Jannie Hof                                                                                                            (Kinderen van de familie Harmsma).

Foto boven: De woonark (rechts) van de familie Calsbeek heeft daar van mei 1953 tot juli 1954 gelegen.

“Op de moarn fan freed 29 maaie 1953 smiet Roel Sales, de sânskipper fan Holwert, de sleepkabel fan ús wenarkje los en wy draaiden de Trigreppel yn, dêr’t myn omkes Wytse en Ype al op de kant klear stienen en ús nei it lisplak tsjinoer it hiem fan Klaversma brochten. Us aventoer Akkrum wie begûn, wa hie tocht, dat it mear as 60 jier duorje soe. Yn 1953 wie ús wenarke goed foar in romantyske printbrievekaart”. (© Jan Calsbeek).   

Een deel van de “Trigreppel” werd “Ald Haven” genoemd.

Waar thans in Akkrum it Leechein is, liep vroeger vanuit de Trigreppel in haven tot aan de dorpsstraat, welke ligplaats bood aan turf- en aardappelscheepjes. (Uit Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker, 1982)

Kijk voor meer “Ald Haven” onder “Ald Haven”

Voor meer over de Alde Haven zie pagina Alde Haven.

Een ander deel van de “Trigreppel” werd “Nije Haven” genoemd.

De zogenaamde Nije Haven lag (ligt) aan het Heechein (naast Welgelegen) en kwam net als de Ald Haven uit de Trigreppel. (Uit de Toponymy fan Akkrum en Nes fan Merten Bakker, 1982)

Kijk voor meer “Nije Haven” onder “Nije Haven”

Foto’s boven: De Nije haven. (zijtak van de Trigreppel) Op de rechterfoto: Siebe Hijlkema.

  Boven: Vissen in de Trigreppel.

Foto’s boven; Hoog water aan de trigreppel

Foto’s boven: Winter op en aan de Trigreppel.

Foto boven: © Kees Middendorp op schaatsen. (links)

Foto’s onder en boven © Coby Grossoo.

Foto’s Boven: Nieuwe walbeschoeing langs Trigreppel ter hoogte van de Rakswâl/Leechein. (© 2008).

Boven: Splitsing Trigreppel-Meinesleat, (Foto: 2008).