Het beeld getiteld Untwrakseling (ontworsteling) is een herdenkingsmonument voor de Tweede Wereldoorlog. De abstracte sculptuur van staal van kunstenaar Ids Willemsma (1949), verbeeldt een gebroken hakenkruis. Het bestaat uit 18 platen staal van 100 x 50 cm en 15 cm dik, die negen haakse hoeken vormen. Deze hoeken lijken een roterende beweging te maken rond een centraal punt. De hoeken, die voor de kunstenaar de onverbrekelijke relatie tussen leven en dood symboliseren, verbeelden de angst en benauwenis van de bezettingstijd. De opgaande beweging die ook in het kunstwerk verbeeld is, verwijst naar hoop en betere tijden. Elk jaar worden hier op 4 mei de slachtoffers uit de tweede oorlog herdacht, waarbij de gedachten van de aanwezigen ook uitgaan naar hen die later als gevolg van oorlogshandelingen zijn gestorven.

Houten kruis

De Untwrakseling is op 5 mei 1970 onthuld. Het beeld verving het houten kruis dat daarvoor op deze plaats stond. De sculptuur was een van de eerste opdrachten van Willemsma, die toen nog student beeldende kunst was. Het was ook de eerste in een reeks van stalen objecten die Willemsma nog zou maken. Noemenswaardig in dit verband is het zogenaamde Van Sminiabankje, dat vlakbij de Untwrakseling staat. Met dat bankje wordt burgemeester en verzetsman P. M. Van Baerdt Van Sminia herdacht.

Waardering

In het begin werd het kunstwerk in Akkrum niet door iedereen gewaardeerd. Dat veranderde toen Willemsma voor de Akkrumers zijn werk toelichtte: ‘In de vorm zit een groeiproces waarin ik heb getracht een gevoelselement tot stand te brengen wat uitdrukt, dat we naar vrede moeten streven. De spanning van het lijnenspel komt overeen met de spanning, die in de jaren ’40 – ’45 heerste, de stijl is non-figuratief en ik heb vormen en kleuren aangewend die onafhankelijk van de natuur zijn en een bepaalde geordende emotie uitdrukken.’

Speeltoestel

Op verschillende plaatsen wordt ten onrechte vermeld dat het de wens van de maker was dat zijn kunstwerk als speel- of klimtoestel mocht worden gebruikt. De kunstenaar heeft laten weten dat dat uitdrukkelijk niet het geval is. Toch werd het beeld door kinderen beklommen, wat door de eerder zo sceptische Akkrumers als een ontheiliging van het monument werd beschouwd. Om kinderen te weren, werd rondom het beeld een inmiddels alweer verdwenen perkje aangelegd.

Bronnen en verder lezen:

https://keunstwurk.nl/art/untwrakseling/
https://akkrum.net/over-akkrum/oorlogsmonumenten-in-en-rond-akkrum
https://www.akkrumaldennij.nl/oorlog-1940-1945
Docuportret van Ids Willemsma
Een overzicht van beelden van Willemsma