Heechein
Het Heechein ligt tussen de Buorren en de Ljouwerterdyk en ligt net als de Dringelstrjitte aan de rand van de kerkterp en is aangelegd op de oude Slachte. Hier zal in het begjin van de nederzetting tussen boerderijen al huizen geboud zijn. In 1489 is sprake van “hwsen ende steden, lidszende in Ackeremmabwren” en daar zal ongetwijfeld ook het Heechein bedoelt worden. Het Heechein was later de plek, daar de de herenhuizen van de kooplui en de notabelen geboud werden. (Uit ‘Toponymy fan Akkrum en Nes‘ van Merten Bakker. 1982).
Afbeelding boven. Een kopergravure door Karel Frederik Bendorp. Tekenaar Jan Bulthuis. uitgegeven in 1791 in Vaderlandse gezigten, naar het leven geteekend door Bulthuis, en in het koper gebracht door K.F. Bendorp.
Rechts een plattegrond van het Heechein.
Foto’s boven: Het hondenkar tijdperk aan het Heechein. ca. 1895.
Onder en boven twee fotokaarten van het Heechein van ca. 1935
Foto boven: Een mooi stukje Heechein. (1946) Uit de collektie van Pier van der Heide.
Boven: Familie van der Leen, manufacturen, hoeden en petten (1921). Thans boekhandel Friso (2021).
Foto’s boven Cafe op de hoek Heechein-Wide Stege. Links boven: Café Jager. Rechts boven: Boven: De (ver)bouw-tekening van een pand in 1918. Foto midden boven: Hotel Koopmans met vlnr: Anna, Wypkje en Metje Koopmans-Terpstra. Hotelhouder Klaas Koopmans is in 1927 overleden.
Foto boven Hotel Jager.
Boven: het oude houten oorlogs-monument, dat plaats maakte voor het onderstaande kunstwerk ‘De ûntwrakseling’ van Ids Willemsma.
Foto boven: Oorlogsmonument de ‘Ontwrakseling’ van oud Akkrumer kunstenaar Ids Willemsma. Met nog een telefooncel op de achtergrond.
Onderstaand de Stichting Welgelegen
De koepel is geboud in ca. 1765.
Aan het Heechein bij de tuin van Welgelegen staat een achtkantige koepel die vroeger bij de tuin hoorde. In 1751 overlijd Frederik van Sminia, die in het slotje, dat in de tuin stond, woonde. In 1752 komt de tuin aan de Lycklama’s á Nijeholt van 1752 tot 1754 aan Tinco Lycklama á Nijeholt. In 1762 wordt Augustinus Lycklama, grytman van Utingeradeel, eigenaar. Hij heeft Oldeboorn als residentie, maar laat de tuin, welke erg in verval is geraakt, opnieuw aanleggen en opknappen en laat aan het Heechein in koepel bouwen, die als zomerhuisje dient. In 1795 koopt Jentje de Groot, koopman te Akkrum, en zijn echtgenote, Suster Sines, de tuin met de koepel. In de koopbrief staat oa. “Coepel of het Zoomerhuys met klok en spelend uirwerk, gordijnen en ramtjes en daerin hangende lantarn, zoals thans in stand is, met ringmuur en thuin sampt boomen in deselve etc.”. Als in 1924 de eigenaresse van toen, Suster van der Vegt, komt te overlijden en haar testament wordt geopend, doet blijken, dat de ringmuur met de koepel moet worden afgeboken: In de tuin komt een gebouw voor dames “Uit de gegoeden burgerstand”, dat de naam ‘Welgelegen‘ zal dragen. Uit de kant van de burgerij komt verzet tegen het ruimen van de koepel. Die hoort bij het dorp en in ingestuurde stukken in de krant wordt gepleit voor behoud. De regenten van de stichting besluiten dan, dat de koepel mag blijven staan en zodoende staat thans de koepel van meer dan twee honderd jaar oud nog aan het Heechein en wordt gebruikt als vergaderruimte voor de regenten. Zie onder de ringmuur met koepel van Welgelegen.
‘Welgelegen’, gesticht in 1929.
Net als bij de koepel al werd vermeld, vermaakte Suster Sines van der Vegt bij testament op enkele kleine legaten na, haar kapitaal en ander bezit aan in op te richten Stichting Welgelegen, bestemd voor “oude dames uit den gegoeden burgerstand, geboren uit Friese ouders” ensfh. In 1929 kwam het gebouw en grote tuin aan het Heechein gereed en konden er tien “oude dames” in worden ondergebracht. Naderhand hebben de regenten met die opzet de hand wel eens moeten lichten . . . en wordt ook de bepaling “uit den gegoeden burgerstand” geen rekening meer gehouden. Wie meer over de rijke voorgeschiedenis van de stichting wil weten, verwijs ik naar de Akkrumer Almanak, die in 1978 is uitgekomen.
Boven en onder: Bouwtekening van Welgelegen 1928 en verbouw van ringmuur 1984.
Boven: De Hylkema boerderij.
Foto’s boven: Tussen de stichting Welgelegen en de Hylkema boerderij lag/ligt de ‘Nije Haven’. Rechts de Hylkema boerderij.
Foto boven: It Heechein, gezien vanaf de Terptsjerke. Eind jaren “50. De 2e winkel van rechts (achter de boom) is de winkel van melkboer Pier de Vries. Op de rechter foto de (ver)bouwtekeing van een winkel-woonhuis van Melkboer Pier de Vries in 1952.
Linksboven: De (ver)bouwtekening van het uitgebrandde pand van B. Schuurer, in 1951. (Heechein 54). Middenboven: De (ver)bouwtekening van een woonhuis voor P.K.de Groot, in 1917. Rechtsboven: De (ver)bouwtekening van een winkelpand A. Glasstra-van Loon in 1926. (Heechein 44).
Linksboven in het midden het kantoor van de Amsterdamse bank. Rechtsboven: De (ver)-bouwtekening van een kantoor van de Amsterdamsche bank, in 1935. (Heechein 50).
Foto’s boven: De Van Der Vegt (V.D.V.) boerderij. Na de brand.
Foto boven: It Heechein ongeveer 1925.
Boven: Medewerkers van het distributie centrum aan het Heechein. 1. Niesje de Jong-Mink, 5. Rinske Haaijes-Jongedijk?, 8. Aaltje Ruiter Slange, 9. Pietsje Wiersma, 12. Gerrit van Veen, 13. Frits Bands.
Foto boven: Het stukje land rechts op de foto is tegenwoordig beboud met een havenkantoor.
Boven: Het beeldbepalende bushokje moest verdwijnen. Bij de lantaarn ligt Siebe Hijlkema.
Boven; Met de step Roel Haaijes (van Kapper Haaijes) en er achter zijn neef Jaap Jongedijk.
Heeft U nog vragen, op- of aanmerkingen over dit onderwerp, of een ander onderwerp of heeft u nog iets dat u met ons wilt delen. Wij horen het graag. Alvast bedankt.
Spreekt ons werk u aan, en wilt u ons ondersteunen? Donateur worden kunt al vanaf €8,50 per jaar. Zo kunnen wij ons ‘werk’ blijven doen en kunnen andere bezoekers er ook weer van genieten. Wij horen het graag. Alvast bedankt.
Stiftingakkrumaldennij@gmail.com
